Velayet, anne ve babanın çocuk üzerinde sahip olduğu bakım, eğitim, gözetim ve temsil haklarını ifade eden hukuki bir kurumdur. Boşanma davaları sonrasında çocukların velayeti genellikle taraflardan birine verilir. Ancak hayatın değişen şartları, bazen verilen velayet kararının yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılabilir. İşte bu noktada velayet değişikliği davası gündeme gelir.
2025 yılı itibarıyla Türk Medeni Kanunu ve Yargıtay kararları, velayet değişikliğinde en önemli kriterin çocuğun üstün yararı olduğunu vurgulamaktadır.
Velayet Nedir?
Velayet, çocuğun bakımı, eğitimi, korunması ve temsil edilmesi görevini kapsar. Evli çiftler çocuklarının velayetini birlikte kullanırken, boşanma sonrasında mahkeme çocuğun üstün yararını gözeterek velayeti anne veya babadan birine verir.
Velayet hakkı:
-
Çocuğun temel ihtiyaçlarını karşılamayı,
-
Eğitim ve gelişimini sağlamayı,
-
Onu hukuki işlemlerde temsil etmeyi kapsar.
Velayet Değişikliği Nedir?
Velayet değişikliği, çocuğun mevcut velayetinin anne ya da babadan alınarak diğerine verilmesi talebidir. Bu durum, boşanma davası sonrasında ortaya çıkan yeni şartların çocuğun menfaatini zedelemesi halinde gündeme gelir.
Örneğin; çocuğun ihmal edilmesi, velayet sahibinin yaşam koşullarının çocuğa zarar vermesi veya çocuğun gelişimine uygun olmayan bir ortamda büyümesi velayet değişikliğini gerektirebilir.
Velayet Değişikliği Şartları 2025
2025 yılı itibarıyla velayet değişikliği davası açılabilmesi için bazı hukuki ve fiili şartların oluşması gerekir.
1. Çocuğun Üstün Yararı
En temel şart, velayet değişikliğinin çocuğun üstün yararına olmasıdır. Mahkemeler, çocuğun fiziksel, ruhsal ve sosyal gelişimini ön planda tutar.
2. Mevcut Velayet Sahibinin Yetersizliği
Velayeti elinde bulunduran ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarını karşılayamaması veya ihmal etmesi velayet değişikliğine sebep olabilir.
3. Yeni Koşulların Ortaya Çıkması
Boşanma sonrası velayet kararı verilirken mevcut koşullar esas alınır. Ancak zamanla bu koşullar değişebilir. Örneğin, velayet sahibinin başka bir şehirde yaşamaya başlaması, ekonomik durumunun kötüleşmesi veya çocuğa kötü davranması.
4. Çocuğun Görüşü
Türk Medeni Kanunu’na göre belli bir yaşa ve olgunluğa erişen çocuğun görüşü de dikkate alınır. Özellikle 8-9 yaş ve üzeri çocukların talepleri mahkeme için önemlidir.
Velayet Değişikliği Sebepleri
Velayet değişikliği için en sık görülen sebepler şunlardır:
-
Çocuğun ihmal edilmesi veya şiddete maruz kalması
-
Velayet sahibinin ağır hastalık veya bağımlılık yaşaması
-
Çocuğun eğitimine önem verilmemesi
-
Anne veya babanın yeniden evlenmesi ve çocuğa zarar verici ortamın oluşması
-
Çocuğun duygusal gelişimini olumsuz etkileyen davranışlar
Velayet Değişikliği Davası Nasıl Açılır?
Velayet değişikliği davası, aile mahkemesinde açılır. Davacı genellikle velayeti almak isteyen diğer ebeveyndir.
Dava süreci şu adımlardan oluşur:
-
Dava dilekçesi hazırlanır ve aile mahkemesine sunulur.
-
Mahkeme, sosyal inceleme raporu alır.
-
Çocuğun üstün yararı araştırılır.
-
Gerekirse çocuğun pedagoga veya psikoloğa dinlenmesine karar verilir.
-
Deliller (tanık, belge, raporlar) incelenir.
-
Hakim, tüm koşulları değerlendirerek karar verir.
Velayet Değişikliğinde Sosyal İnceleme Raporu
Mahkeme, karar verirken sosyal inceleme raporunu (SİR) dikkate alır. Bu raporda çocuğun yaşam koşulları, eğitim durumu, aile ilişkileri ve psikolojik durumu detaylı şekilde değerlendirilir.
Raporda şu kriterler incelenir:
-
Çocuğun kaldığı ortamın fiziksel koşulları
-
Anne ve babanın maddi ve manevi imkanları
-
Çocuğun okul ve eğitim hayatı
-
Çocuğun psikolojik ve duygusal ihtiyaçları
Velayet Değişikliğinde Mahkeme Tarafından Dikkate Alınan Ölçütler
Hakim, velayet değişikliğine karar verirken yalnızca ebeveynlerin taleplerine bakmaz; tüm şartları bütüncül olarak değerlendirir.
-
Çocuğun yaşı ve gelişim seviyesi
-
Çocuğun eğitim hayatı ve okul başarısı
-
Anne ve babanın ekonomik ve sosyal koşulları
-
Çocuğun mevcut yaşam düzeninin devamlılığı
Uygulamada Yargıtay Kararları
Yargıtay, velayet değişikliğine ilişkin kararlarında çocuğun üstün yararını sürekli olarak vurgulamaktadır.
Örneğin;
-
Çocuğun okula gönderilmemesi,
-
Anne veya babanın kötü alışkanlıkları,
-
Çocuğa şiddet uygulanması,
-
Sağlıksız yaşam koşulları
Yargıtay kararlarında velayetin değiştirilmesi için yeterli sebepler arasında yer almaktadır.
Velayet Değişikliği Davasında Sunulabilecek Deliller
Mahkeme, velayet değişikliği kararı verirken somut delillere dayanır. Bu nedenle ebeveynlerin iddialarını destekleyecek belgeler sunmaları çok önemlidir.
-
Hastane raporları, psikolojik değerlendirme belgeleri
-
Okuldan alınan devamsızlık ve başarı kayıtları
-
Çocuğun yaşam koşullarına ilişkin fotoğraf ve videolar
-
Tanık beyanları (komşu, öğretmen, akraba vb.)
Çocuğun Görüşünün Önemi
2025 yılı itibarıyla çocuğun görüşü velayet davalarında çok daha fazla dikkate alınmaktadır. 8 yaş ve üzerindeki çocuklar genellikle pedagojik destekle dinlenir. Ancak mahkeme, çocuğun isteğini tek başına belirleyici görmez; her zaman üstün yararı esas alır.
Velayet Değişikliğinde Çocuğun Psikolojik Durumu
Velayet davalarında çocuğun psikolojik sağlığı en önemli unsurlardan biridir. Çocuğun yaşadığı ortamın onun ruhsal gelişimine zarar vermesi, velayet değişikliğini zorunlu hale getirebilir.
-
Çocuğun sürekli huzursuzluk ve korku içinde yaşaması
-
Anne veya babanın ilgisizliği nedeniyle çocuğun yalnız hissetmesi
-
Şiddet veya istismar belirtilerinin bulunması
-
Çocuğun sosyal çevresinden koparılması
Velayet Değişikliğinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Dava açmadan önce güçlü deliller toplanmalıdır.
-
Çocuğun mağduriyetini ispatlayan raporlar, belgeler ve tanıklar sunulmalıdır.
-
Çocuğun psikolojik durumu göz önünde bulundurulmalıdır.
-
Davayı profesyonel bir avukat ile yürütmek, sürecin sağlıklı ilerlemesini sağlar.
Atakan Ayhan Hukuk Bürosu ile Profesyonel Destek
Velayet değişikliği davaları, hassas ve titizlikle yürütülmesi gereken süreçlerdir. Çocuğun üstün yararı esas alınarak doğru bir şekilde temsil edilmesi, profesyonel hukuki bilgi gerektirir.
Avukat Atakan Ayhan ve ekibi, aile hukuku alanındaki deneyimleriyle velayet değişikliği davalarında müvekkillerine güçlü bir hukuki destek sunmaktadır. Çocuğun geleceği ile ilgili böylesine önemli bir konuda profesyonel danışmanlık almak, hak kayıplarının önüne geçecektir.
Velayet değişikliği, yalnızca anne ve babanın talebiyle değil, çocuğun üstün yararı gerektirdiğinde mahkemeler tarafından verilen önemli bir karardır. 2025 yılı itibarıyla da Türk hukuk sisteminde bu davalarda en temel ölçüt çocuğun sağlığı, güvenliği, eğitimi ve psikolojik gelişimidir.
Velayet değişikliği şartlarının oluştuğu durumlarda, ebeveynlerin profesyonel bir avukat desteğiyle dava açmaları ve süreci bilinçli bir şekilde yürütmeleri gerekir.
