Çalışma hayatı, kişinin hem maddi hem manevi varlığını sürdürebilmesi açısından son derece önemlidir. Ancak kimi zaman çalışanlar, özellikle işveren konumundaki patronları tarafından sistematik baskı, dışlama, aşağılama veya psikolojik yıldırma gibi davranışlara maruz kalabilir. Bu tür uygulamalar, hukuk sistemimizde “mobing” yani psikolojik taciz olarak tanımlanır ve ciddi sonuçlar doğurabilir.
Patronun mobbing uygulaması, yalnızca işyerindeki huzuru bozmakla kalmaz; aynı zamanda kişinin sağlığı, kariyeri ve sosyal hayatı üzerinde de yıkıcı etkiler yaratabilir. Bu nedenle, mağdur çalışanların yasal haklarını bilmeleri ve gerektiğinde hukuki yollara başvurmaları büyük önem taşır.
Mobing Nedir? Hangi Davranışlar Mobbing Sayılır?
Mobing (psikolojik taciz), bir çalışanın iş yerinde sistematik, kasıtlı ve uzun süreli olarak aşağılanması, dışlanması, itibarsızlaştırılması ya da pasifize edilmesi anlamına gelir. Patronun uyguladığı mobbing ise genellikle otorite gücünün kötüye kullanılması şeklinde ortaya çıkar.
Aşağıdaki davranışlar mobing kapsamında değerlendirilebilir:
-
Sürekli ve gerekçesiz azarlama veya bağırma,
-
Yetki ve sorumlulukların sınırlandırılması veya alınması,
-
Hakaret, aşağılayıcı sözler ya da ima yoluyla küçük düşürme,
-
İş yükünün artırılması ya da görev verilmemesi,
-
Performansın bilinçli şekilde düşük gösterilmesi,
-
Çalışanın izolasyona itilmesi, iletişim kurmasının engellenmesi,
-
Sürekli olarak istifaya zorlayıcı psikolojik baskı yapılması.
Mobing eylemleri zamanla çalışanı işinden soğutur, psikolojik sağlığını bozar ve iş yerinde kalmasını sürdürülemez hale getirir. Bu noktada çalışan, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve dava yoluyla haklarını arayabilir.
PATRON TARAFINDAN YAPILAN MOBİNGE KARŞI HANGİ DAVALAR AÇILABİLİR?
Patronun sistematik baskı ve psikolojik yıldırma uygulamaları karşısında mağdur çalışanların yasal olarak başvurabileceği birden fazla hukuki yol bulunmaktadır. Bu yollar, hem iş hukuku hem de tazminat ve ceza hukuku açısından değerlendirilir. Çalışanın uğradığı zarar, yalnızca işten ayrılmasıyla sınırlı olmayıp, kişilik haklarının zedelenmesinden doğan manevi zararı da kapsar.
Aşağıda, mobinge karşı başvurulabilecek temel hukuki yollar ayrıntılı olarak açıklanmıştır:
İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi ve Kıdem Tazminatı Davası
Türk İş Kanunu’nun 24. maddesi uyarınca, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları durumunda çalışan, iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir. Patronun sürekli aşağılayıcı tutumu, küçümseyici sözleri veya işin niteliğine aykırı görevler vermesi gibi davranışlar bu kapsamda değerlendirilir.
Bu durumda çalışanın talep edebileceği haklar şunlardır:
-
Kıdem tazminatı: En az bir yıllık çalışması olan çalışan, sözleşmeyi haklı nedenle feshederse kıdem tazminatını talep edebilir.
-
Kullanılmayan yıllık izin ücretleri ve diğer işçilik alacakları: Maaş, fazla mesai, prim vb. ödenmemiş haklar da bu dava kapsamında istenebilir.
-
İhbar tazminatı ödenmez: Çünkü haklı nedenle derhal fesih söz konusudur.
Bu tür davalar, genellikle iş mahkemelerinde açılır ve tanık beyanları, yazılı iletişim kayıtları ve sağlık raporları gibi delillerle desteklenir.
Manevi Tazminat Davası
Mobing uygulamaları, çalışanın kişilik haklarına yönelik ciddi bir saldırı niteliği taşır. Sürekli psikolojik baskı altında kalan bir çalışan, manevi açıdan yıpranır, özgüven kaybı yaşar ve bazen psikolojik tedavi görmek zorunda kalır. Bu gibi durumlarda, çalışan manevi tazminat talep edebilir.
Manevi tazminat davasında şu hususlar dikkate alınır:
-
Mobingin süresi ve şiddeti,
-
Psikolojik ve fiziksel etkileri,
-
Çalışanın uğradığı itibar kaybı,
-
Olayların ispat derecesi.
Mahkeme, somut olayın niteliğine göre tazminat miktarını belirler. Bu tür davalarda başarı şansı, sunulan delillerin kuvveti ve olayın sistematikliğinin kanıtlanabilirliğine bağlıdır. Biz, bu aşamada müvekkillerimizin tüm yaşantısını belgeleyerek hak ettikleri manevi zararın tazmini için süreci titizlikle yürütüyoruz.
İşverenin Ceza Sorumluluğu ve Şikayet Hakkı
Patron tarafından uygulanan mobing, yalnızca bir iş hukuku ihlali değildir; bazı durumlarda Türk Ceza Kanunu kapsamında da suç teşkil edebilir. Özellikle şu tür eylemler ceza hukuku açısından değerlendirilebilir:
-
Hakaret veya tehdit,
-
Cinsiyet, yaş veya inanç temelli ayrımcılık,
-
Kişiyi istifaya zorlamak amacıyla sürekli taciz.
Bu gibi durumlarda çalışan, doğrudan Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunabilir. Savcılık gerekli görürse soruşturma başlatır ve işveren hakkında kamu davası açılabilir.
Ayrıca çalışan;
-
ALO 170 hattına başvurarak mobing şikayetinde bulunabilir,
-
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yazılı başvuruda bulunarak denetim talep edebilir,
-
İşyerinde toplu mobing varsa, bu şikayetler İş Müfettişleri tarafından denetlenerek rapor haline getirilebilir.
Ceza sorumluluğunun tespiti, çalışanın maddi/manevi zararlarının daha güçlü temellendirilmesine de katkı sağlar.
Mobing Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Mobing davası açarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
-
Sürecin sistematik olması: Tek seferlik kötü davranışlar mobing sayılmaz. Eylemlerin süreklilik göstermesi gerekir.
-
Delil önemi: E-posta yazışmaları, tanık ifadeleri, psikolojik raporlar, disiplin cezaları gibi belgeler delil niteliği taşır.
-
Zaman aşımı: İş sözleşmesinin feshedilmesinden itibaren 5 yıl içinde dava açılmalıdır.
-
İyi niyetli davranış: Çalışanın da davranışlarının işyeri düzenini bozmadığı açıkça ortaya konmalıdır.
Biz bu tür davalarda, müvekkillerimizin yaşadığı süreci hukuki çerçevede detaylı analiz ediyor; hem işçilik alacakları hem de manevi tazminat açısından en etkin sonucu hedefliyoruz.
İş yerinde patron tarafından uygulanan psikolojik baskıya karşı hukuki yollar açıktır. Bu durum kader değil, açıkça ihlal edilmiş bir haktır. Çalışanların hem iş hukukundan kaynaklı alacaklarını hem de kişilik haklarına yapılan saldırıları mahkeme nezdinde tazmin ettirme imkânı bulunmaktadır.
Bizimle İletişime Geçin
İş yerinde patron tarafından sistematik baskıya mı uğruyorsunuz? Mobinge karşı haklarınızı öğrenmek ve yasal süreç hakkında detaylı destek almak için
bizimle iletişime geçebilirsiniz. Avukat Atakan Ayhan olarak, mobing mağduru çalışanların tüm haklarını kararlılıkla savunuyor, dava ve başvuru süreçlerini müvekkillerimiz adına titizlikle yürütüyoruz.
