İşveren sorumluluk sigortası, işyerinde meydana gelebilecek iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda işçilerin uğrayabileceği zararları karşılamak amacıyla yapılan özel bir sigorta türüdür. Bu sigorta, işverenin İş Kanunu, Borçlar Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı gereği işçilere karşı doğabilecek tazminat yükümlülüklerini güvence altına alır. İş kazası ya da meslek hastalığı sonucu oluşabilecek maddi zararlar, mahkeme kararına gerek kalmaksızın poliçe kapsamı dahilinde karşılanabilir.
İşveren sorumluluk sigortası, yalnızca işçilerin değil, işverenin de hukuki ve mali sorumluluklarını azaltır. Sigorta poliçesi kapsamında işveren, çalışanın uğrayabileceği bedeni zararlar, kalıcı sakatlıklar, iş gücü kaybı ve ölüm gibi durumlarda oluşacak tazminat taleplerine karşı koruma altına alınır. Ayrıca, iş kazalarının mali boyutlarının çoğu zaman yüksek olması nedeniyle, bu sigorta işverenler açısından büyük bir finansal güvence sağlar.
İşveren Sorumluluk Sigortası Neleri Kapsar?
İşveren sorumluluk sigortasının kapsamı poliçede belirtilmekle birlikte genel olarak aşağıdaki zararları kapsar:
İş kazası sonucu ortaya çıkan ölüm, sürekli sakatlık veya geçici iş göremezlik durumları,
Meslek hastalığı nedeniyle oluşan sağlık problemleri,
SGK tarafından karşılanmayan tazminat talepleri,
Mahkeme tarafından hükmedilen manevi tazminatlar,
İşçinin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin zararları.
Ancak sigorta kapsamına alınmayan bazı durumlar da olabilir. Bunlar arasında kasten yapılan hareketler, ağır kusur halleri, poliçe kapsamı dışında kalan faaliyetler ve sigortalı olmayan işçiler yer alabilir. Bu nedenle poliçenin detaylı incelenmesi ve kapsam dışı hallerin iyi anlaşılması gerekir.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, işçinin işyerinde veya işyeri dışında çalışırken, işverenin verdiği görevleri ifa ederken başına gelen, ani ve dıştan gelen bir olay sonucu bedenen veya ruhen zarara uğraması durumudur. İş kazalarının tanımı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda ayrıntılı şekilde yapılmıştır.
İş kazaları yalnızca işyerinde değil, işverenin belirlediği görevle işyeri dışında gerçekleştirilen faaliyetler sırasında da meydana gelebilir. Örneğin; iş seyahatleri, görevlendirmeler, işyerine servisle giderken yaşanan trafik kazaları da iş kazası kapsamında değerlendirilebilir. Bu kazalar sonucunda ortaya çıkan maddi ve manevi zararların karşılanması, işverenin sorumluluğu altındadır.
İş Kazası Tazminatı Nedir?
İş kazası tazminatı, işçinin iş kazası sonucu uğradığı zararın telafi edilmesi amacıyla işveren tarafından ödenen veya sigorta tarafından karşılanan maddi ve manevi tazminatlardır. İş kazası geçiren işçi, hem SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri gibi haklar alabilir hem de işverenden kusuru oranında tazminat talep edebilir.
İş kazası tazminatında dikkate alınan unsurlar şunlardır:
İşçinin uğradığı bedensel zarar,
İş göremezlik oranı,
Geçici veya sürekli sakatlık durumu,
İşçinin ekonomik gelecekteki gelir kaybı,
Ölüm halinde geride kalanların destekten yoksun kalma zararı,
Manevi zararlar ve psikolojik etkiler.
İşveren, sigorta kapsamında poliçesi varsa, belirlenen limitler dahilinde sigorta şirketinden bu tazminatları ödeyebilir. Ancak sigorta poliçesinin üst limitini aşan tazminat talepleri işverenin kişisel malvarlığını da etkileyebilir.
İşverenin Hukuki Sorumluluğu Nasıl Doğar?
İşverenin hukuki sorumluluğu, İş Kanunu ve Borçlar Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak, çalışanlarını bilgilendirmek, gerekli ekipman ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklere aykırılık halinde meydana gelen kazalarda kusur oranına göre sorumlu tutulur.
Kusur olmasa dahi bazı durumlarda “tehlike sorumluluğu” ve “objektif sorumluluk” ilkeleri gereği işveren sorumlu tutulabilir. Yani işverenin sorumluluğu her zaman kusura bağlı değildir. Özellikle ağır işlerde ve riskli meslek gruplarında bu sorumluluk daha sık gündeme gelir.
İşveren Sorumluluk Sigortasının Avantajları Nelerdir?
İşveren sorumluluk sigortasının işveren açısından birçok avantajı bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:
Beklenmedik yüksek tazminat yüklerinin önüne geçer,
İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu oluşacak maddi kayıpları karşılar,
İşverenin finansal sürdürülebilirliğini korur,
Çalışanların haklarının güvence altına alınmasını sağlar,
Mahkeme süreçlerinde sigorta şirketinin desteğini sağlar.
Bu avantajlar hem işverenin risk yönetimini kolaylaştırır hem de işçi-işveren ilişkilerinde güven ortamı oluşturur. Özellikle büyük ölçekli işletmelerde ve sanayi kuruluşlarında işveren sorumluluk sigortası artık neredeyse zorunlu hale gelmiştir.
İş Kazasında Sigorta Şirketinin Rolü
İş kazası meydana geldiğinde sigorta şirketi devreye girerek işveren adına zararları karşılar. Ancak bu süreçte sigorta şirketinin belirli bir inceleme ve değerlendirme prosedürü vardır. Poliçe kapsamında olan zararlar detaylı şekilde incelenir, kusur oranları tespit edilir ve poliçe limitleri çerçevesinde ödeme yapılır.
Sigorta şirketinin zararı ödememesi ya da eksik ödeme yapması durumunda işverenle sigorta şirketi arasında hukuki ihtilaflar da ortaya çıkabilir. Bu durumda işverenin sigorta hukukunda uzman bir avukattan destek alması gerekebilir.
İş Kazası Tazminat Davası Nasıl Açılır?
İş kazası sonucunda tazminat davası açmak isteyen işçi veya hak sahipleri öncelikle kazanın iş kazası olduğuna dair resmi kayıtların tutulmasını sağlamalıdır. SGK’ya yapılan iş kazası bildirimi, hastane raporları, tanık beyanları ve iş güvenliği kayıtları dosyada bulunmalıdır.
Dava, işveren aleyhine Asliye Hukuk Mahkemesi ya da İş Mahkemesi’nde açılabilir. İşverenin kusur oranı bilirkişi tarafından tespit edilir ve tazminat hesaplaması yapılır. Davada, hem maddi hem manevi tazminat talepleri ileri sürülebilir. Davanın süresi, mahkemelerin iş yüküne göre değişmekle birlikte 1-3 yıl arasında sonuçlanabilir.
İş Kazası Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
İş kazası tazminatında hesaplama yapılırken birçok kriter göz önünde bulundurulur. Özellikle işçinin yaşı, mesleği, gelir düzeyi, iş göremezlik oranı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler önemli faktörlerdir. Tazminat hesabı yapılırken:
Geçici veya sürekli iş göremezlik süresi,
Kazanç kaybı,
Bakım ve tedavi giderleri,
Destekten yoksun kalma tazminatı,
Manevi tazminat kalemleri hesaplanır.
Mahkemeler bu hesaplamayı yaparken çoğu zaman aktüer bilirkişilerden rapor alır ve hesaplamayı objektif kriterlere dayandırır.
İşveren Sorumluluk Sigortası Zorunlu Mu?
Türkiye’de işveren sorumluluk sigortası bazı sektörlerde zorunlu tutulmasa da iş sağlığı ve güvenliği yasaları ve SGK düzenlemeleri nedeniyle işverenlerin sorumlulukları ağırdır. Özellikle tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde bu sigorta fiilen zorunlu hale gelmiştir. Sigorta yaptırmayan işverenler, yüksek tazminat yükümlülükleri ile karşılaşabilir.
Ayrıca bazı ihalelerde ve projelerde işveren sorumluluk sigortası yaptırılması şart koşulmaktadır. Bu nedenle birçok işletme, risk yönetimi politikası gereği bu sigortayı mutlaka yaptırmaktadır.
İşveren Sorumluluk Sigortası Primi Nasıl Belirlenir?
Sigorta primleri belirlenirken birçok unsur dikkate alınır. Bunlar arasında:
İşyerinin faaliyet alanı,
Çalışan sayısı,
Çalışanların yaptığı işlerin risk seviyesi,
Geçmiş iş kazası kayıtları,
Sigorta kapsamının genişliği.
Riskli sektörlerde faaliyet gösteren işyerlerinde primler daha yüksek olurken, ofis çalışanlarının olduğu düşük riskli işyerlerinde primler oldukça düşük olabilir.
